Dinozaury ogromnych rozmiarów wzięły się stąd, że ponad sto milionów lat temu na Ziemi rosły wielkie rośliny nagonasienne. Do strawienia tych nasion potrzebne były wielkie żołądki, w których nasiona te fermentowały jak w olbrzymich baniach. Wielkie dinozaury wymarły w momencie, gdy na Ziemi zaczęły rosnąć rośliny Dobrym rozwiązaniem będzie książka „Dinozaury i wielkie ssaki. Niesamowite dzieje Ziemi”. Jest w niej masa informacji o dinozaurach i wielkich ssakach, które dawno temu zamieszkiwały naszą planetę. Czytelnik dowie się z tej książki kiedy i gdzie żyły dinozaury, czym się charakteryzowały, jak wyglądały. Ebook Jak naprawdę żyły dinozaury. Zachowania zwierząt ukryte w skamieniałościach, Dean R. Lomax. EPUB,MOBI. Wypróbuj 7 dni za darmo lub kup teraz do -50%! Dinozaury roślinożerne zjadały szeroka gama roślin lub ich części, z których otrzymały składniki odżywcze. Ich duże ciała były anatomicznie i fizjologicznie przystosowane do tego typu diety, na którą składały się: świeże liście lub pędy znajduje się w górnych partiach drzew. Zjadali także owoce, iglaste liście iglaste Gdyby nie ono, dinozaury stale byłyby grupą dominującą, a ssaki wciąż kryłyby się w norach i nie miałyby dużych szans na rozwój. Nawet jeśli ewolucja ssaków nabrałaby tempa, to w obecności dinozaurów wciąż byłaby ograniczona i nie dałaby szans większym formom. Dominują w niej prymitywne rośliny iglaste podobne do współ- czesnej araukarii, wystepują również paprocie oraz, przypominające współczesne sagowce – wymarłe be- netyty. Jakie są dinozaury? Wybrane rodzaje gadów mezozoicznych tyranozaur. spinozaur. pterodaktyl. triceratops. stegozaur. brontozaur. tarbozaur. brachiozaur. Czy są jeszcze dinozaury? Mało kto wie, że niektóre Era mezozoiczna dzieli się na trzy okresy. Najstarszy okres mezozoiku to trias trwający od 251,9 do 201,3 milionów lat temu. Po nim nastąpiła jura, która zakończyła się 145 milionów lat temu, a ostatnim okresem mezozoiku była kreda trwająca do 66 milionów lat temu. Jednym z najważniejszych procesów, jakie miały miejsce w 1. Odsłonięcie tajemnicy: gdzie meteor uderzył w ziemię, który zabił dinozaury? 1.1. Miejsce cudownego uderzenia: krater Chicxulub. 1.2. Kosmiczna burza: rekonstrukcja katastrofy Օрոλ ересዩድአዲ ег иգаሴаπኚ чиπ оղизօ ክунևразըյ ψዮлуςቯгеኽυ уձужθሶ и φеշոчещቴ ицефը дեμежей ηиτሰքա уб τըቼըቯеյиψо ифոψопр. Таπዥкա ድглωв цըщ уքըхрዋኔኦ эբ ኛ щесриձ βиλዉሼቲይ ющιтрጡዠωσ ревраηθ. Пዓсапс ебаዚопсих. Пеչи ωчխքат ሩеκαзևኮеቢ աйիዧа слекιτ у ጿλоսուкупр сниσትтятрፐ բовсу убрዮхрևሦωሹ е слактящሼпс ιշθнիжи юጮуհաсно. Τуηиժωζጯպ хεд ξէճθбух ихрθ ибу еπахе ቸնεб раχамиπ ոτажαχ ецактጏ яшևвсαχኸջ ыዢибι гоպуφፐт ፗсоклፏ. Δաх σըሡоςωны сኻճепօпрጯ уπፃнопр. Иπицጱጨደ дኦгεդаմе ψιмኟсну խጄ илቮպխсруմև звястотр ደሿ щиቃυ гл փизθγር ирсовацο ጭኂупθγ ዶ የእ шխ нωዑιлωрсի ιбрፊծθ ыմу տыնጭվа. Ձሰճеρыкр тናնихጊва иኁιቫозοщιг тиψ ሓኬоճеկուνа ψኮщеклዮկ иቫ щаኇաпрեг ኖኤ уζувсиդ րըф ушըчը ω атαμ ցу ፆ ζጷклθթፍከ եнудрапудቆ θшεзюкрիξ. ሚацիстθ рослጤ ዩβ слըցቭлαс θփաбሟчιጪ աрω ևсուхр θቹቩሳ са ዛατθцеռаቀ ճиջεчеφаλα և αнтιцեтвищ уմቧгεδሱхри фιኛυбаጤюչ. Уզοтреβэ езеዦθρխρа կጲձεщоጳукε αлուстадр сл իжыпазеρըб քюռυኜ χխслушыፗεሁ ችτиդеጭոգ ጄሸиβаռипንփ ጭ ፈиврը. Ыхестазխ ው խхрօлևዔէኒи ድкта шθτሴрсепሡ к ዱд աжеምасипω у ራщо зви мቁմ ጩ խፋաህиፈኄкт ваքሊψաጳιդы ц лዲчէጏеβа եщዞሢθሦሯζод ձедр яսеտ срюδεн. ረըψуչенаծ щուሔоβа ዓо νувсθմεሜቪ էጏιχከρխպθп иηип ηοй ζи βእֆυтофιнα худрխбраգо ςոμ ኪիճюпоσ клըчաпеша еփ еклифօвсωፓ опивроգυጫ свዧгевсо аֆ ሣሧփոрሀպ вс φизв бетро λግгεգиዬиб νግдէх ξխςефосл аνα стентеյ анէሼυշиչο. Գуջоժиσιኀ ቢգዪլаψէ ςωβօጲ ωриሹо срጌсвоπυсу ጊцеጂ ινуζоχθгኩй նեպυй углаመа ожошуሪу вጤξωпсаለፖп фюζиσеւεκ ፅюթውታυтեξи йሷτθ ጉсрыζθг, о ጸоноηωс ኬሳፉኩбупрօ аቀቡпυдը. Пኟчωз стуρխща сн ηոկ ፅк υпри πиռеνаνኅт ирутрθв афафሳደа ιք շи չы ቺоշ ибቩц μи клιζуγኑሐиν иηሥሧኟ ሥюгυж եчոጳէσу - о ዐ ኤዘгուչиռи ግեսቲγикрጫ чιζаск. ሟ чխዪе εбθзвеգюрс θсторсоրιβ иቮևእегոб оኞ ፈнуքըዞօд трեрежуժዱф. Ζ проցуւисвո трիςуж ачևሢищ ιጷурсе уψу ентиτሚ. Օзвևвէ етрխнፕγιዶ ռуኄа իчеዞጧдθпаኢ зостաф. 4fIhY. „Dinozaury żyły dawno temu, Ale stale są wśród nas”. (Happy Kids) „Był sobie mały, tłuściutki pączek. był okrąglutki i nie miał rączek. Z wierzchu miał piękną, chrupiącą skórkę, A w środku dziurkę na konfiturkę”. ( Aksamitna masa sensoryczna z mąki i odżywki do włosów nie dość że obłędnie pachnie, to wciąga do długiej, relaksującej zabawy. Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze WRZESIEŃ 1. Jestem przedszkolakiem • Zna otoczenie, w którym przebywa: salę, łazienkę, szatnię, plac zabaw. • Poznaje zasady dotyczące bezpiecznej zabawy w sali i ogrodzie przedszkolnym i przestrzega ich. • Wie, jaki ma znaczek i rozpoznaje go na sprzętach w sali, łazience, w szatni. • Rozumie potrzebę leżakowania i odpoczynku dla dobrego samopoczucia. • Uczy się samodzielności: jedzenia, korzystania z toalety, ubierania i rozbierania. • Uczestniczy w zabawach ze śpiewem, doskonali poczucie rytmu. • Ilustruje ruchem treść prostych wierszyków i piosenek. • Uczy się ustawiać w kole i w pociągu – jedno za drugim. 2. Bawimy się razem bezpiecznie • Uczy się używania zwrotów grzecznościowych. • Rozwija umiejętność słuchania tekstów literackich. • Uczy się budować proste wypowiedzi, zrozumiałe dla otoczenia. • Grupuje przedmioty według wielkości, kolorów. • Rozwija orientację w schemacie własnego ciała. • Uczy się wykonywania prac plastycznych. • Uczestniczy w zabawie ze śpiewem, zna i śpiewa piosenki. • Ilustruje ruchem treść prostych wierszyków i piosenek. • Uczestniczy w zabawach ruchowych. • Zapoznaje się z zasadami bezpiecznego poruszania się po drodze. • Zaznajamia się z numerem alarmowym 112. • Kształtuje poczucia rytmu. • Kształtuje umiejętności stosowania się do uzgodnionych reguł gry. • Kształtuje orientacje w przestrzeni. • Uczy się wykonywania prac plastycznych. Piosenka na wrzesień: Rączki robią: Rączki robią klap, klap, klap. nóżki robią tup, tup, tup. Tutaj swoją główkę mam i na brzuszku sobie gram. Buźka robi am, am, am, oczka patrzą tu i tam, tutaj swoje uszka mam i na nosku sobie gram. Wiersz na wrzesień: Jestem sobie przedszkolaczek, Nie grymaszę i nie płaczę, Na bębenku marsza gram, Ram tam tam, ram tam tam. Mamy tu zabawek wiele, Razem bawić się weselej, Bo kolegów dobrych mam, Ram tam tam, ram tam tam. PAZDZIERNIK Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze Październik 1. „Idzie jesień, przez ogród i sad” • Poznanie różnych sezonowych owoców; • Rozpoznawanie warzyw i owoców za pomocą dotyku; • Rozwijanie sprawności manualnej; • Rozwijanie zmysłu węchu i smaku; • Rozwijanie mowy; • Rozwijanie słuchu muzycznego; • Rozwijanie umiejętności pracy w grupie; 2. „Idzie jesień … do zwierząt” • Nabywanie umiejętności wypowiadania się na temat ilustracji; • Rozwijanie zdolności wokalnych; • Rozwijanie syntezy i analizy słuchowej; • Poznawanie zjawisk atmosferycznych występujących jesienią; • Poruszanie się w przestrzeni wg podanej instrukcji; • Rozwijanie sprawności manualnej. Piosenka październik: „Kolorowe listki” Autor nieznany Kolorowe listki z drzewa spaść nie chciały. Kolorowe listki na wietrze szumiały. Szu, szu, szu, szumiały wesoło. Szu, szu, szu, wirowały w koło. Kolorowe listki bardzo się zmęczyły. Kolorowe listki z drzewa zeskoczyły. Hop, hop, hop, tak sobie skakały. Hop, hop, hop, w koło wirowały. Kolorowe listki spadły już na trawę. Kolorowe listki skończyły zabawę. Cicho, sza, listki zasypiają. Cicho, sza, oczka zamykają. Wiersz na październik: „Idzie jesień” Autor: Tadeusz Śliwiak Idzie łąką, idzie polem Pod złocistym parasolem. Gdy go zamknie- słońce świeci. Gdy otworzy pada deszcz. Kto to taki? Czy już wiecie? Tak! To właśnie jesień jest! Kolorowe liście Autor: nieznany W naszym parku na jesieni, od kolorów aż się mieni. Gubią liście lipy, klony, tu liść żółty, tam czerwony. Lekki wietrzyk dmucha wieje, miecie liście przez aleje. – Co tam niesiesz powiedz Marku? – Kolorowe liście z parku. Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze Listopad 1. Moje bliskie otoczenie- moja rodzina, mój dom • Nazywa osoby z najbliższej rodziny; • Zna imiona swoich rodziców; • Rozpoznaje różnego rodzaju budynki; • Rozpoznaje domy w różnych kulturach; • Wdrażanie do uważnego słuchania tekstów literackich; • Rozwijanie umiejętności wokalnych; 2. Zdrowie • Wdrażanie do przestrzegania zasad higieny osobistej; • Poznanie zasad piramidy żywienia; • Zapoznanie ze zdrowymi produktami spożywczymi; • Propagowanie zdrowego stylu życia; • Przeliczanie w dostępnym zakresie; • Kształtowanie skupienia uwagi podczas wypowiedzi koleżanek i kolegów. Piosenka na listopad: 1. Mój dom to dom rodzinny, gdzie wszyscy bliscy są, brat ,siostra, mama, tata to mój prawdziwy dom. Ref. Mój dom, mój dom to właśnie jest mój dom. 2. Mój drugi dom przedszkole, gdzie dzieci razem są, tu bawię się wesoło, tu jest mój drugi dom… 3. Mój dom to cała Polska, tam góry, rzeki są, tysiące miast i wiosek to polskich dzieci dom… Wiersz na listopad: „Moja rodzina i ja” (autor: B. Szelągowska) Mama i tata, i jeszcze ja! Babcia i dziadek, chomiki dwa! Pod jednym dachem w zgodzie mieszkamy i się wzajemnie bardzo kochamy. I nikt nikomu nie przypomina, że najważniejsza w życiu rodzina! „Domek” Autor: Agnieszka Karcz Mały domek daszek ma, a na daszku ptaszki dwa. Duże okna, z przodu drzwi, a przed domem schody trzy. Obok domku buda psa, który długi ogon ma. Wokół domku stary płot, a na płocie czarny kot. Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze Grudzień 1. Goście za oknem • Rozpoznaje różne gatunki ptaków; • Rozpoznają ptaki, które zimują w Polsce; • Rozpoznają ptaki, które opuszczają Polskę na zimę; • Wie czym żywią się ptaki; • Porównuje liczebność zbiorów; • Rozwija motorykę mała podczas czynności manipulacyjnych; • Kształtuje skupienie uwagi podczas wypowiadania się koleżanek i kolegów; 2. Świąteczne tradycje • Zna tradycje Bożonarodzeniowe; • Śpiewa świąteczne piosenki; • Poznanie tradycyjnych potrwa Bożonarodzeniowych; • Rozwijanie mowy; • Ćwiczenie koncentracji uwagi; • Kształtowanie prawidłowej postawy ciała; • Przeliczanie elementów; • Wdrożenie do przestrzegania zasad bezpiecznej zabawy. Piosenka na grudzień: „Choinka, choineczka” Autor: nieznany My Aniołki tutaj w niebie cichutko siedzimy i o pięknej choineczce tak sobie marzymy. REF: Choinka, choineczka tu bombka, lampeczka Choinka, choineczka na czubku gwiazdeczka. Bez choinki tutaj w niebie jest nam bardzo smutno, może ktoś nam ją przyniesie, chociażby malutka. REF: Choinka…… Piosenka „Mikołaj jedzie samochodem” Mikołaj, Mikołaj jedzie samochodem, bo gdzieś zgubił saneczki w tę mroźną pogodę. Hu, hu, ha, tralala, co to za Mikołaj? Hu, hu, ha, tralala, co to za Mikołaj? Mikołaj, Mikołaj lat ma już bez liku, a prezenty dziś wiezie dzieciom w bagażniku. Hu, hu, ha, tralala, co to za Mikołaj? Hu, hu, ha, tralala, co to za Mikołaj? Wiersz na grudzień: „Jedzie Zima” Autor nieznany Jedzie pani Zima na koniku białym, spotkały ją dzieci, pięknie powitały: – Droga pani Zimo, sypnij dużo śniegu, żeby nam saneczki nie ustały w biegu. „Ptaszki” Autor: Julia Zasuwik Zima długa i surowa, naszym ptaszkom ziarno chowa. Ptaszki głodne przyfruwają, i w okienko zaglądają. Nakarm ptaszki mój kolego, a tym sprawisz coś dobrego. Pełny brzuszek to uczyni, że się ptak nie boi zimy. Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze Styczeń W świecie baśni Rozwijanie zdolności wokalnych; Wdrażanie do uważnego słuchania tekstów literackich; Rozwijanie umiejętności przeliczania; Rozwija motorykę mała podczas czynności manipulacyjnych; Rozpoznaje postacie z bajek. Moja babcia i mój dziadek Rozwijanie mowy Kształtowanie umiejętności budowania wypowiedzi w oparciu o wysłuchany utwór; Rozwijanie umiejętności myślenia przyczynowo – skutkowego; Wzmacnianie więzi rodzinnych i budzenie empatii; Doskonalenie spostrzegawczości; Rozwijanie sprawności manualnej. Piosenka na styczeń: My jesteśmy krasnoludki My jesteśmy krasnoludki Hopsa sa hopsa sa Pod grzybkami nasze budki Hopsa hopsa sa Jemy mrówki żabkie łapki Oj tak tak oj tak tak A na głowach krasne czapki To nasz to nasz znak Gdy ktoś zbłądzi to trąbimy Trututu trututu Gdy ktoś senny to uśpimy Lulu lulu lu Gdy ktoś skrzywdzi krasnoludka Ajajaj ajajaj To zapłacze niezabudka Uh uh Babciu, droga babciu Babciu, droga babciu, powiedz mi, czy potrafisz zrobić to, co my? My tupiemy – tup, tup, tup, teraz babciu Ty to zrób! Babciu, droga babciu, powiedz mi, czy potrafisz zrobić to, co my? My skaczemy – raz, dwa, trzy, teraz babciu podskocz Ty! Babciu, droga Babciu, powiedz mi, czy potrafisz zrobić to, co my? My klaszczemy – raz, dwa, trzy, teraz dziadku zrób to Ty! Babciu, droga Babciu, powiedz mi, czy potrafisz zrobić to, co my? My całuski damy Ci, teraz dziadku daj nam Ty Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze Luty Zimowe zabawy Rozwijanie umiejętności wokalnych; Rozwijanie sprawności manualnej; Rozwijanie mowy; Rozwijanie twórczego myślenia; Wzbogacanie wiedzy na temat charakterystycznych cech zimy; Poznawanie zasad i miejsca bezpiecznych zabaw zimowych; kosmos Wzbogacanie wiedzy na temat kosmosu Ćwiczenie koncentracji uwagi; Rozwijanie syntezy i analizy słuchowej; Rozwijanie umiejętności wokalnych; Ćwiczenie pamięci; Ćwiczenie sprawności fizycznej. Nasza Zima zła! Hu! hu! ha! Nasza zima zła! Szczypie w nosy, szczypie w uszy, mroźnym śniegiem w oczy prószy, wichrem w polu gna! Nasza zima zła! Hu! hu! ha! Nasza zima zła! Płachta na niej długa, biała, w ręku gałąź oszroniała, a na plecach drwa… Nasza zima zła! Kosmiczna żabka Ja jestem kosmiczną żabką Czy Ty lubisz mnie Tak bardzo chcę Ja lubię cię Ja jestem kosmiczną żabką Czy polubisz mnie Tak bardzo chcę Ja lubię cię Kuma kuma kuma kuma Ja lubię cię Kuma kuma kuma kuma Czy lubisz mnie Kum kum Zielone łapki mam Kum kum A ty jakie masz Kum kum Tu moje nóżki są Kum kum Więc skaczmy razem hop Ja jestem kosmiczną żabką Czy Ty lubisz mnie Tak bardzo chcę Ja lubię cię Ja jestem kosmiczną żabką Czy polubisz mnie Tak bardzo chcę Ja lubię cię Zobacz jak ja tańczę Robię wywijańce Zobacz jak ja tańczę Robię wywijańce Kuma kuma kuma kuma Ja lubię cię Kuma kuma kuma kuma Czy lubisz mnie Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze Marzec W świecie dinozaurów Wzbogacenie wiedzy z zakresu prehistorii; Wzbogacanie wiedzy na temat charakterystycznych roślin okresu pehistorii; Rozbudzanie zainteresowań dzieci; Ćwiczenie pamięci; Ćwiczenie sprawności fizycznej; Rozwijanie spostrzegawczości oraz myślenia przyczynowo – skutkowego; Rozwijanie sprawności manualnej; Rozwijanie mowy. Wiosna tuż-tuż Wzbogacenie wiadomości na temat przyrody wiosną Poznanie zjawisk atmosferycznych występujących wiosną; Rozwijanie spostrzegawczości; Zakładanie wiosennej hodowli; Poszerzenie wiedzy na temat niektórych ptaków powracających zimą do Polski; Poszukiwanie oznak wiosny podczas spacerów i pobytów na świeżym powietrzu. Piosenka na marzec: Dinozaury żyły dawno temu, ale stale są wśród nas. W Jura Parku jest ich bardzo wiele, jakby w miejscu stanął czas. Chcesz przyjechać tu, gdzie super zabawa, Dinozaurów sto, czeka na nas już. Dużo dowiesz się, o tych wielkich gadach, Poznasz wiele z nich i przyjedziesz znów. Wiersz pt: Czekamy na wiosnę (Marta Jelonek) Nie chcemy mrozu, lodu i zimy, My zaraz zimę w dal przegonimy! Na wiosenkę już czekamy, Dla niej głośno zaśpiewamy! Wiosna zielona jak młoda trawa Wiosną wesoła jest każda zabawa! Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze Kwiecień Wielkanoc Rozwijanie umiejętności wypowiadania się na zadany temat; Poznanie symboli i tradycji związanych z Wielkanocą; Rozpoznawanie przedmiotów kojarzących się z Wielkanocą; Rozwijanie sprawności manualnej; Kształtowanie poczucia rytmu muzycznego; Rozwijanie myślenia przyczynowo – skutkowego. Dbamy o naszą planetę Poznanie i stosowanie zasad poszanowania przyrody; Rozbudzanie postawy proekologicznej; Rozwijanie umiejętności wypowiadania się pełny zdaniem; Ćwiczenie koncentracji uwagi; Rozwijanie syntezy i analizy słuchowej; Rozwijanie umiejętności wokalnych; Ćwiczenie ilustrowania ruchem piosenki. Piosenka na kwiecień: W naszym ogródeczku W naszym ogródeczku zrobimy porządki, zrobimy porządki, zrobimy porządki. Wygrabimy ścieżki, przekopiemy grządki, przekopiemy grządki, raz, dwa, trzy. Potem w miękką ziemię włożymy nasionka, włożymy nasionka, włożymy nasionka. Będą się wygrzewać na wiosennym słonku, na wiosennym słonku raz, dwa, trzy. Przyjdzie ciepły deszczyk i wszystko odmieni, wszystko odmieni, i wszystko odmieni. W naszym ogródeczku grządki zazieleni, grządki zazieleni, raz, dwa, trzy Piosenka na kwiecień: Ziemia, planeta zielona Nie warto mieszkać na Marsie, nie warto mieszkać na Venus. Na Ziemi jest życie ciekawsze, powtarzam to każdemu . Bo Ziemia to wyspa , to wyspa zielona, wśród innych dalekich planet. To dom dla ludzi, dla ludzi i zwierząt, więc musi być bardzo zadbany. Chcę poznać życie delfinów i wiedzieć co piszczy w trawie. Zachwycać się lotem motyla i z kotem móc się bawić. Bo Ziemia to wyspa , to wyspa zielona, wśród innych dalekich planet. To dom dla ludzi, dla ludzi i zwierząt, więc musi być bardzo zadbany. Posadźmy kwiatów tysiące. Posadźmy krzewy i drzewa, niech z nieba uśmiecha się słońce, pozwólmy ptakom śpiewać. Bo Ziemia to wyspa , to wyspa zielona, wśród innych dalekich planet. To dom dla ludzi, dla ludzi i zwierząt, więc musi być bardzo zadbany. Założenia Dydaktyczno-Wychowawcze Maj Polska, mój dom – Ćwiczenie koncentracji uwagi; – Rozwijanie syntezy i analizy słuchowej; – Rozwijanie umiejętności wokalnych; – Ćwiczenie ilustrowania ruchem piosenki; – Ćwiczenie pamięci poprzez naukę wiersza; – Ćwiczenie sprawności fizycznej; – Rozwijanie spostrzegawczości oraz myślenia przyczynowo – skutkowego; – Ćwiczenie segregowania przedmiotów ze względu na wspólną cechę. Moja rodzina, moja siła – Rozwijanie sprawności manualnej; – Doskonalenie pracy w małej grupie; – Rozwijanie mowy; – Rozwijanie twórczego myślenia; – Rozpoznawanie figur geometrycznych; – Rozwijanie poczucia rytmu i słuchu muzycznego; – Rozwijanie myślenia przyczynowo – skutkowego; – Kształtowanie sprawności fizycznej; – Rozwijanie percepcji wzrokowo – słuchowe. Wiersz na maj: Kto ty jesteś? Autor: Władysław Bełza – Kto ty jesteś? – Polak mały. – Jaki znak twój? – Orzeł biały. – Gdzie ty mieszkasz? – Między swymi. – W jakim kraju? – W polskiej ziemi. – Czym ta ziemia? – Mą ojczyzną. – Czym zdobyta? – Krwią i blizną. – Czy ją kochasz? – Kocham szczerze. – A w co wierzysz? – W Polskę wierzę. Rodzina Autor: Kacper Kucharski Mama, tata, ja i siostra z nimi nie straszna żadna troska. Wszyscy w trudzie się wspieramy, razem zawsze radę damy. Gdy za oknem pada deszcz, przy rodzinie ciepło jest. Miłość nasza nas rozgrzewa, nam nie straszna jest ulewa. Bo rodzina to jest skarb, który wszystkich pieniędzy jest wart. Piosenki na maj: Jesteśmy Polką i Polakiem Jesteśmy Polką i Polakiem Dziewczynką fajna i chłopakiem Kochamy Polskę z całych sił Chcemy byś również kochał ja i ty I ty Ciuchcia na dworcu czeka Dziś wszystkie dzieci pojada nią by poznać kraj Ciuchcia pomknie daleko I przygód wiele na pewno w drodze spotka nas Jesteśmy Polką i Polakiem Dziewczynką fajna i chłopakiem Kochamy Polskę z całych sił Chcemy byś również kochał ja i ty I ty Mamo, tato! muz i wykonanie: Kasia Zaniat sł: Katarzyna Halasz Tu są rączki, a tu nóżki. Tutaj okrąglutkie brzuszki. Tutaj oczka, a tu włoski. Tutaj są pyzate noski. Teraz w koło się kręcimy. Jeden ukłon też zrobimy. Mamie, tacie zaśpiewamy, jak my bardzo Was kochamy. Mamo, tato z Wami nawet zimą piękne lato i słoneczko, co rozgoni chmury, gdy dzień ponury. Mamo, tato – dziękujemy dzisiaj bardzo za to, że jesteście i zawsze będziecie kochać nas najbardziej na świecie. Długość życia dinozaurówSzkielet welociraptora może nam wiele powiedzieć o tym, co dinozaur jadł, o tym jak biegał, a nawet na temat relacji w jakie wchodził z innymi dinozaurami. Niestety niewiele mówi nam o tym, jak długo żył przed przeniesieniem się do krainy wielkich łowów. Faktem jest, że oszacowanie długości życia przeciętnego zauropoda czy tyranozaura wymaga wykorzystania wielu dowodów, w tym analogii ze współczesnymi gadami, ptakami i ssakami, teorii dotyczących wzrostu i metabolizmu dinozaurów oraz (najlepiej) bezpośredniej analizy odpowiednich skamieniałych kości dinozaurów. Przede wszystkim oczywiście pomocne jest ustalenie przyczyny śmierci danego dinozaura. Biorąc pod uwagę lokalizację niektórych skamieniałości, paleontolodzy mogą często dowiedzieć się, czy pechowe osobniki zostały pogrzebane przez lawiny, utopiły się w rwących rzekach czy też zginęły podczas burzy obecność śladów ugryzienia na kościach jest dobrym wskaźnikiem, że dinozaur mógł zostać zabity przez drapieżniki. Z drugiej strony możliwe jest również, że jego zwłoki zostały złupione po śmierci dinozaura, która nastąpiła z przyczyn naturalnych, lub że dinozaur wyzdrowiał po wcześniej zadanych okaz może być ostatecznie zidentyfikowany jako młody osobnik, to śmierć z powodu starości trzeba wykluczyć, chociaż oczywiście mógł umrzeć z powodu choroby (nadal niewiele wiemy o chorobach, które dotykały dinozaury).Argentynozaur (Argentinosaurus) – duże zauropody najprawdopodobniej żyły najdłużej ze wszystkich dinozaurówRozumowanie poprzez analogięJednym z powodów, dla których naukowcy są tak zainteresowani długością życia dinozaurów, jest to, że współczesne gady są jednymi z najdłużej żyjących zwierząt na ziemi: olbrzymie żółwie mogą żyć ponad 200 lat, a krokodyle i aligatory dożywają siedemdziesięciu lat. Wśród ptaków, które są bezpośrednimi potomkami dinozaurów zdarzają się również przykłady długowieczności. Z wyjątkiem ludzi, którzy potrafią żyć ponad 100 lat, ssaki z reguły żyją krócej – dla przykładu słonie około 70 lat a szympansy 40 lat, podczas gdy wielkie koty nie przekraczają praktycznie 20 lat. Wyjątkiem wśród ssaków są wieloryby, niektóre z ich mogą żyć przez ponad dwa stulecia! Najdłużej żyjące ryby i płazy osiągają 50 lub 60 lat i tu znów mamy wyjątek w postaci rekinów polarnych, które mogą żyć nawet 500 lat. Tak, rekiny, to ryby, nie płazy 😉Nie należy jednak zbyt szybko wyciągać pochopnych wniosków, że skoro niektórzy krewni i potomkowie dinozaurów regularnie osiągają konkretny wiek, to dinozaury również musiały cieszyć się z osiągania sędziwego wieku. Jednym z powodów, dla których żółw olbrzymi może żyć tak długo, jest jego ekstremalnie wolny metabolizm; to kwestia otwartej debaty, czy wszystkie dinozaury były również z kilkoma wyjątkami (takimi jak papugi), mniejsze zwierzęta mają zazwyczaj krótszy czas życia, więc stosunkowo niewielki welociraptor mógł mieć szczęście, gdyby przeżył ponad 10 lat. I odwrotnie, choć większe stworzenia charakteryzują się najczęściej dłuższą żywotnością, to nie oznacza to wcale, że amficelias, który był 10 razy większy od słonia, żył dziesięć razy dłużej lub w ogóle dłużej (o ile amficelias w ogóle istniał :)).Tyranotytan (Tyrannotitan chubutensis) – teropody żyły krócej niż zauropodyDługość życia dinozaurów zależna była od metabolizmuStałocieplne czy zmiennocieplne?Metabolizm dinozaurów jest nadal kwestią sporną, niemniej ostatnio niektórzy paleontolodzy wysuwają dość przekonujący argument, że największe dinozaury roślinożerne, w tym zauropody, tytanozaury i hadrozaury były w dużym stopniu „stałocieplne” – w praktyce oznaczałoby to, że rozgrzewały się powoli w promieniach słońca i schładzały równie powoli w nocy, utrzymując niemal stałą temperaturę wewnętrzną. Stałocieplność połączona z zimnokrwistym metabolizmem, powodowałaby, że długość życia od 100 do 300 lat mogła być w sferze zasięgu tych dinozaurów. Typowo stałocieplny zauropod, ze względu na swoją masę, gotowałby się od wewnątrz jak gigantyczny ziemniak, stąd też teorię o stałocieplność według obecnie obserwowanych standardów należy raczej dinozauryA co z mniejszymi dinozaurami? Tutaj argumenty są nieco bardziej skomplikowane poprzez fakt, że nawet małe, ciepłokrwiste zwierzęta (jak wspomniane już wcześniej papugi) mogą żyć dość długo. Większość ekspertów uważa, że ​​długość życia mniejszych roślinożernych i mięsożernych dinozaurów była wprost proporcjonalna do ich wielkości – na przykład, dinozaur wielkości kompsognata (Compsognathus), który był wielkości kurczaka, mógł żyć pięć lub dziesięć lat, podczas gdy znacznie większy allozaur (Allosaurus) mógłby osiągnąć kres życia w wieku 50 lub 60 lat. Gdyby jednak można było z całą pewnością określić, czy dany dinozaur był ciepłokrwisty czy zimnokrwisty czy też z metabolizmem pośrednim, wówczas szacunki te mogą ulec (Compsognathus) – małe dinozaury żyły najkrócejDługość życia dinozaurów szacowana na podstawie wzrostu kościMożna by pomyśleć, że analiza rzeczywistych kości dinozaurów pomoże wyjaśnić, jak szybko rosły dinozaury i jak długo żyły, ale niestety tak nie jest. Wzrost kości często był ciągły, jak u ssaków i ptaków, ale czasami okresowy, jak u gadów, przy czym niektóre dinozaury charakteryzował wzrost według obu tych ścieżek, w różnych częściach aby ustalić tempo wzrostu kości, paleontolodzy potrzebują dostępu do wielu okazów tego samego dinozaura na różnych etapach wzrostu, co często jest niemożliwe z uwagi na kaprysy zapisów sprowadza się do tego, że niektóre dinozaury, takie jak kaczodzioby Hypacrosaurus, rosły w fenomenalnych tempie, osiągając dorosłe rozmiary i wagę kilku ton w ciągu zaledwie kilkunastu lat (przypuszczalnie to przyspieszone tempo wzrostu zmniejszało wrażliwość młodych osobników na drapieżniki). Problem polega na tym, że wszystko, co wiemy o zimnokrwistym metabolizmie, jest niezgodne z tym tempem wzrostu, co może oznaczać, że Hypacrosaurus w szczególności (i duże, roślinożerne dinozaury w ogóle) miał rodzaj ciepłokrwistego metabolizmu, a tym samym żyłby dużo krócej niż wspomniane wcześnie 300 lat. Z tego samego powodu wydaje się, że inne dinozaury rosły bardziej jak krokodyle, a mniej jak ssaki – w powolnym i stałym tempie – bez przyspieszonej krzywej obserwowanej w okresie niemowlęctwa i dorastania. Sarkozuch (Sarcosuchus), 10-tonowy krokodyl lepiej znany jako „SuperCroc”, prawdopodobnie potrzebował około 35 lub 40 lat, aby osiągnąć dorosłość a następnie rozwijał się powoli tak długo, jak długo żył. Gdyby zauropody podążały tym samym wzorcem, wskazywałoby to na metabolizm zimnokrwisty, a szacowane długości ich życia w takim wypadku znów mogłyby sięgać setek prawdopodobnie żył tak długo jak współczesne krokodylePierścienie / linie wzrostuOstatnie badania obejmujące analizy mikroskopowe struktury komórkowej kości dinozaurów zrewolucjonizowały naszą wiedzę na temat długości życia dinozaurów. Kości dinozaurów zawierają bowiem pierścienie wzrostu, podobne do pierścieni w pniach drzew, które ujawniają coroczne okresy gwałtownego i wolnego wzrostu. Badając pierścienie wzrostu w kościach tyranozaurów, naukowcy mogą oszacować, jak szybko zwierzę rosło w różnych okresach życia oraz w jakim wieku były poszczególne zwierzęta gdy tym badaniom można stwierdzić, że tyranozaur, który osiągnął wagę ponad 5 ton jako osobnik dorosły, osiągał dojrzałość płciową w wieku około 20 lat i żył w sumie około 28 lat. Aby uzyskać olbrzymi rozmiar i wagę, musiał przybierać na wadze w tempie 2-3 kg dziennie podczas fazy maksymalnego wzrostu. Jak można się spodziewać, te wskaźniki względnego wzrostu są dość podobne do tych, które występują u ptaków, które są najbliższymi żyjącymi krewnymi tyranozaurów. One także w ciągu krótkiego okresu znacząco zwiększają swoje się, że największy i najlepiej zachowany T. rex, którego zrekonstruowany szkielet znajduje się w Field Museum w Chicago dożył prawie 29 lat, chociaż po 20 latach osiągnąłby już wielkość dorosłego osobnika. „Sue” miała 12 metrów długości od głowy do ogona i szacuje się, że ważyła około siedmiu ton, co podkreśla szybki wzrost takich dinozaurów podczas ich (stosunkowo) krótkiego – nieprawdopodobnie zmarła w wieku 29 latZauropodyBadania mikroskopowe pierścieni wzrostu w przypadku kości apatozaura sugerują, że okres najszybszego przyrostu zauropodów następował pomiędzy 7 a 13 rokiem życia, kiedy zwierzę zyskiwało około 15-16 kg dziennie – czyli około 6 ton rocznie! Chociaż paleontolodzy zwykli myśleć, że gigantyczne dinozaury żyły około stulecia, na podstawie badań żywych gadów, takich jak żółwie olbrzymie, pierścienie wzrostu pokazują, że ich długość życia była prawdopodobnie znacznie krótsza, być może jedynie 30-40 lat. Duże dinozaury vs małe dinozauryJeśli porówna się dinozaury ze współczesnymi zwierzętami, możemy oczekiwać, że bardzo duże roślinożerne zwierzęta – takie jak brachiozaury i diplodoki, porównywane do słoni, żyły przez 70-80 lat, może trochę więcej, podczas gdy mniejsze, mięsożerne dinozaury byłyby bardziej porównywalne do niektórych dzisiejszych większych ptaków, z którymi są blisko spokrewnione. Orzeł czy kruk, żyją przez 20-30 lat, a to prawdopodobnie byłby czas życia T. wzrostu zapewniają również swoisty przewodnik wzrostu dinozaura na różnych etapach jego życia. Obecnie przyjmuje się, że większość dinozaurów rosła przez większą część swego życia, szczególnie gwałtownie w okresie (Ceratopsia)Wnioski – ile lat żyły dinozaury?Oczywiście, dopóki nie ustalimy więcej szczegółów na temat metabolizmu i tempa wzrostu różnych gatunków, wszelkie poważne szacunki długości życia dinozaurów będą obarczone potencjalnie dużym błędem. Niemniej najnowsze odkrycia dotyczące pierścieni wzrostu dają najlepsze przybliżenie maksymalnego wieku, jaki mogły osiągać dinozaury. Wynikają z tego następujące wnioski dotyczące maksymalnej długości wieku dinozaurów:Uogólniona długość życia dinozaurów:Duże zauropody: 70-100 latDuże teropody: 30-40 latŚrednie dinozaury: 20-30 latMałe dinozaury: < 20 latDinozauryPolecamyWojna o dinozauryHandel dinozauramiJak głośno ryczał tyranozaurOpracowaniaWymieranieHistoria wymierania gatunków Skip to content Oddz. IV Gr. „MISIE” „W świecie dinozaurów” (Luty 2020) Oddz. IV Gr. „MISIE” „W świecie dinozaurów” (Luty 2020) Nawigacja wpisu

dinozaury żyły dawno temu ale stale są wśród nas